میلگرد رایج‌ترین پروفیل در ساختمان است که جنس آن از فولاد سازه کربنی می‌باشد. این پروفیل پرکاربرد در صنعت ساخت‌وساز برای مقاوم سازی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای اولین بار در جهان جوزف لوئیس در سال ۱۸۰۰ میلادی دریافت که برای جبران ضعف کششی بتن با اضافه کردن میلگرد به آن می‌توان سازه‌هایی طراحی و تولید کرد که علاوه‌بر مقاومت در برابر نیروهای کششی وارده به ساختمان، در برابر نیروهای فشاری نیز از مقاومت بالایی برخوردار باشند.
به طور کلی میلگرد، یک مقطع فولادی تو پر استوانه‌ای با طولی زیاد است که اغلب از فولاد یا کربن متوسط تولید می‌گردد. همانطور که گفتیم مهم‌ترین کاربرد آن مسلح کردن بتن در صنعت ساختمان‌سازی و پروژه‌های عمرانی است. البته لازم به ذکر است که امروزه کاربرد انواع میلگرد در ساختمان سبب افزایش کارایی این پروفیل شده است. میلگرد از نظر قطر، سایز، جنس و … دسته‌بندی می شوند. یا به طور کلی هرکدام به صورت جداگانه دارای ویژگی‌ها و کاربردهای فوق‌العاده‌ای هستند و طبعا خصوصیات فیزیکی یا شیمیایی متفاوتی هم دارند. همین تفاوت کاربرد و کارایی آنها را نیز متفاوت می‌کند. در ادامه این مطلب به معرفی انواع مختلف این محصول و در نهایت به کاربرد انواع میلگرد در ساختمان خواهیم پرداخت.
میلگرد بر اساس شکل ظاهری
مهم‌ترین ویژگی در دسته‌بندی مشخصات میلگرد، شکل ظاهری میلگرد است. طبق این فاکتور میلگردها به دو دسته میلگرد ساده و آجدار تقسیم‌بندی میشوند. با توجه به میلگرد و کاربرد آنها، میلگردهای آجدار و ساده نیز هر کدام دارای کاربردهای خاصی هستند که انتخاب بهترین نوع میلگرد با در نظر گرفتن شرایط با توجه به عواملی چون نوع سازه، شرایط محیطی محل و بارهای وارده به ساختمان صورت می‌گیرد.
میلگردهای ساده
همانطور که از نام این میلگرد پیدا است، سطحی صاف و بدون شیار دارد. عمده کاربرد این نوع از میلگرد در ساختمان سازی زمانی است که به چسبندگی زیاد میلگرد هیچ احتیاجی نیست. به عنوان نمونه در محل اتصالات موجود بین تیرها و ستون‌های ساختمان، میلگردهای ساده نسبت به آجدار، شکل پذیری یا همان انعطاف پذیری بیشتری دارند و این موضوع نیز وابسته به عدم وجود آج است؛ زیرا آج‌‌ها سبب افزایش استحکام میلگرد شده و انعطاف پذیری آن را کاهش می‌دهند.
میلگردهای آجدار
سطح این نوع از میلگرد دارای شیارهایی منظم است که هنگام ساختمان‌سازی سبب افزایش چسبندگی میلگرد به بتن میشود؛ بنابراین، هنگام استفاده مقاومت سازه بتنی در برابر نیروهای کششی، به نسبت گذشته افزایش می‌یابد. میلگرد آجدار پرکاربردترین میلگرد در پروژه‌های عمرانی و ساختمان‌سازی است.
میلگرد بر اساس جنس
میلگردهای موجود در بازار با توجه به جنس و متریال به‌کار رفته هنگام تولید نیز به دو دسته فولاد کربنی و آلیاژی تقسیم‌بندی میشوند. میلگردهای ذکر شده علاوه بر تفاوت در جنس، از نظر وزن میلگرد نیز با یکدیگر تفاوت دارند؛ زیرا ترکیبات به‌کار رفته در میلگردهای فولاد کربنی نسبت به میلگردهای آلیاژی بسیار سبک‌تر است.
۱.میلگرد فولاد کربنی
این دسته از میلگردها، از آلیاژ فولاد با کربن متوسط تولید می‌گردند. همانطور که اطلاع دارید یکی از عناصر اصلی در آلیاژ فولاد، کربن است که در صورت ترکیب با آن سبب افزایش خواص مکانیکی فولاد میشود. میلگرد فولاد کربنی، ارزان‌ترین میلگرد موجود در بازار ایران است. این میلگرد در اغلب اوقات برای مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به هیچ وجه و تحت هیچ شرایطی به مقاومت بالایی در برابر سایش و خوردگی احتیاج ندارند.
۲.میلگرد آلیاژی
این میلگرد در سازه های بتنی با ترکیب آلیاژی از فولاد با آلیاژهای دیگر فلزات، تحت تاثیر فرایندهای مختلف شیمیایی تولید میشود. ترکیب آلیاژهای دیگر با آلیاژهای موجود در فولاد، سبب بهبودی و پیشرفت خواص مکانیکی میلگرد میشود. به طور کلی میلگرد آلیاژی دارای مقاومت بسیار زیادی در برابر سایش و خوردگی است. به همین علت این محصول در مناطقی کاربرد دارد که سازه در برابر رطوبت یا مواد شیمیایی قرار گرفته باشد.
لازم به ذکر است که میلگردهای آلیاژی بر اساس نوع آلیاژهایی که درون آنها وجود دارد به چند دسته تقسیم‌بندی میشوند که عبارت‌اند از:
میلگرد کروم‌دار
میلگرد نیکل‌دار
میلگرد منگنز‌دار
میلگرد مولیبدن‌دار
میلگرد تنگستن‌دار
میلگرد بر اساس استاندار تولید
در کشور عزیزمان ایران میلگردها طبق استاندارد ملی ایران یا (ISIRI) طراحی و تولید میشوند. این دسته از استانداردها مشخصات فنی میلگردها را از نظر قطر، طول میلگرد و مقاومت کششی تعیین می‌‌نماید. شرکت‌های مشهور و مطرحی در این زمینه همانند شرکت ذوب آهن اصفهان، فولاد آناهیتا، فولاد ثامن، شرکت مجتمع فولاد خراسان و … بر اساس این استانداردها به تولید میلگرد می‌پردازند. با توجه به این استانداردها، تمامی میلگردها به چهار گروه تقسیم‌بندی میشوند:
۳.میلگرد ساده یا میلگرد نرم (A1)
این نوع میلگرد کاملا ساده و بدون هیچ آج یا شیاری است که دارای مقاومت کششی ۲۴۰ نیوتن بر میلی‌‌متر مربع نیز می‌باشد. این نوع از میلگرد زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیازی به چسبندگی زیاد میلگرد به بتن نباشد به عنوان نمونه از میلگرد نرم در اتصالات بین تیرها و ستون‌های سازه استفاده میشود.
۴.میلگرد آجدار مارپیچ (A2)
میلگردهای آجدار مارپیچ، دارای شیارهایی به شکل مارپیچ بر روی سطح خود هستند و همینن شیارها سبب شده است که مقاومت کششی این نوع میلگرد 340 نیوتن بر میلی‌‌متر مربع باشد. میلگرد A2 پرکاربردترین نوع میلگرد در صنعت ساختمان سازی کشور است که با نام تجاری S340 نیز بین عموم مردم و مهندسین عمران شناخته میشود.
5.میلگرد آجدار جناقی (A3)
یکی دیگر از انواع میلگرد در سازه های بتنی، میلگرد آجدار جناقی است. این نوع از میلگرد شیارهایی به شکل جناقی بر روی سطح خود دارد و مقاومت آن ۴۰۰ نیوتن بر میلی متر مربع است. همانطور که قابل درک است میلگرد آجدار جناقی نسبت به میلگرد آجدار مارپیچ دارای مقاومت کششی بیشتری است پس زمانی که در سخت ساز به مقاومت کششی بالاتری نیاز شد، میلگرد آجدار جنقی بهترین پیشنهاد است.
۶.میلگرد آجدار مرکب (A4)
میلگرد آجدار مرکب ترکیبی از میلگردهای آجدار مارپیچ و میلگردهای آجدار جناقی در سطح است. همان گونه که انتظار می‌رود دارای بیشترین مقاومت کششی یعنی 500 نیوتن بر میلی‌‌متر مربع است و با نام تجاری S500 نیز شناخته میشود.
